Nhà Thờ Thái Hà
Liệu một người bà có thể trở nên người hướng dẫn và chỗ dựa cho các cháu mình mà không làm lu mờ quyền uy của cha mẹ chúng? Hoàn toàn có thể – và dưới đây là cách thực hiện điều đó!
Trong việc giáo dục con cháu, người bà thường là một kho tàng bị đánh giá thấp. Vai trò của người bà là gì? Một cách tự nhiên, ai cũng cảm thấy rằng bà không nên trở thành đối thủ với cha mẹ của các cháu. Nhưng cũng có câu nói quen thuộc: “Cha mẹ để dạy, bà để chiều.”
Những người bà nên thánh
Trong số các vị thánh được tuyên phong, có không ít người mẹ đã nuôi dưỡng nên các vị thánh: Thánh Êlisabét (mẹ Thánh Gioan Tẩy Giả), Chân phước Marie Zélie Martin (mẹ Thánh Têrêsa Hài Đồng Giêsu), hay Thánh Mônica (mẹ Thánh Âugustinô)… Nhưng bạn đã từng nghe nói đến những người bà thánh thiện chưa?
Một ví dụ nổi bật là Thánh Macrina Cả – mẹ của Thánh Basil Cả và bà nội của một gia đình đầy thánh nhân: Thánh Basil Cả và Thánh Grêgôriô Nyssa (giám mục, thần học gia), Thánh Phêrô xứ Sebaste (giám mục và đan sĩ), và Thánh Macrina Nhỏ (ẩn tu, nhà chiêm niệm).
Các cháu của bà kể lại rằng chính bà là người đã truyền lại cho họ giáo huấn của Giáo hội, đặc biệt là Basil và Grêgôriô – hai vị đóng vai trò then chốt trong việc hình thành bản tuyên tín Nicêa.
Tấm gương của Thánh Macrina cho thấy: một người bà có thể làm được nhiều hơn là chỉ chăm sóc bữa ăn – bà có thể dẫn đưa các cháu đến với Chúa.
Vai trò bị xem nhẹ của người bà
Ngày nay, người bà còn ảnh hưởng bao nhiêu đến các cháu mình? Theo nghiên cứu của Viện Phòng ngừa Tích hợp tại Ba Lan (do TS. Szymon Grzelak đứng đầu), yếu tố bảo vệ giới trẻ hiệu quả nhất khỏi những hành vi nguy cơ chính là cha mẹ – miễn là họ thực sự là người hướng dẫn cuộc đời.
Nhưng không phải cha mẹ nào cũng làm được điều đó. Khi ấy, nếu người bà có mối liên kết tốt với các cháu và được xem là người khôn ngoan, bà có thể trở thành một chỗ dựa thay thế hiệu quả không kém. Hiện tượng này được các nhà nghiên cứu gọi là “hiệu ứng người bà”.
Một nghiên cứu với hơn 13.900 thanh thiếu niên cho thấy: những em xem bà mình như người hướng dẫn đời sống có xu hướng ít nghĩ đến việc tự tử, ít sử dụng rượu bia và ma túy, ít bạo lực, và giữ gìn tiết độ trước hôn nhân. Những kết quả tương tự cũng được ghi nhận ở Lithuania và Malta – cho thấy hiệu ứng này mang tính toàn cầu.
Điều thú vị là, khi các em cùng lúc tôn trọng cả cha mẹ lẫn ông bà như những người hướng dẫn khôn ngoan, hiệu ứng càng mạnh mẽ.
5 bước để trở thành một người bà thánh thiện
Vậy làm sao để trở thành một người bà thánh thiện – vừa là chỗ dựa cho các cháu, vừa không phá vỡ quyền uy của cha mẹ?
1. Sống liêm chính – sống đúng với giá trị của mình
Một người bà thánh thiện là người sống hòa hợp với các giá trị đức tin mà mình tin theo. Khi các cháu thấy bà mình sống chân thực, sống đạo, sống có nguyên tắc – họ sẽ được truyền cảm hứng. Việc sống trung thành với Chúa trở nên có sức thuyết phục khi nó được chứng minh qua đời sống thực tế, chứ không chỉ qua lời nói.
2. Lắng nghe bằng trái tim
Người trẻ luôn cần một người biết lắng nghe không phán xét. Một người bà thánh thiện là người luôn sẵn sàng ngồi lại, lắng nghe cả những điều khó nói nhất. Khi các cháu cảm nhận được rằng “nói chuyện với bà là nơi an toàn” – mối quan hệ ấy trở thành một chiếc cầu nối vững chắc giữa các thế hệ.
Người già thường có được sự bình thản do từng trải, và điều đó giúp họ không nóng vội phán xét. Dù không phải ai cũng có sự bình an đó tự nhiên, nhưng đó là điều có thể và nên học hỏi – vì hạnh phúc và sự phát triển lành mạnh của các cháu.
3. Cộng tác với cha mẹ – không cạnh tranh
Một người bà khôn ngoan tôn trọng quyền làm cha mẹ của con cái mình. Ngay cả khi không đồng ý với một số cách giáo dục của cha mẹ các cháu, bà không bao giờ chỉ trích công khai hay làm mất mặt cha mẹ trước mặt các cháu.
Thay vào đó, bà có thể nhẹ nhàng đề xuất phương án khác. Ví dụ, nếu cha mẹ cho con chơi điện thoại quá nhiều, bà có thể đặt ra quy tắc: “Đến nhà bà là thời gian không màn hình” – và thay bằng những hoạt động hấp dẫn như nấu ăn, kể chuyện gia đình, hay đi dạo.
4. Giữ ranh giới chăm sóc và trách nhiệm
Người bà không nên can thiệp vào quyết định của cha mẹ, trừ khi điều đó đe dọa sức khỏe hay tính mạng của các cháu (bạo lực, nghiện ngập, v.v.). Khi đó, bà có bổn phận bảo vệ các cháu.
Trong những tình huống nhỏ hơn như ăn uống, cách dạy học, v.v., bà có thể góp ý, nhưng luôn với thái độ tôn trọng, và tốt nhất là trao đổi riêng với cha mẹ, không nói trước mặt trẻ.
5. Gieo những ký ức đẹp
Một người bà thánh thiện không chỉ là người khuyên nhủ, mà còn là người kiến tạo những kỷ niệm tuổi thơ đẹp đẽ – những khoảnh khắc in sâu trong tâm hồn các cháu suốt đời.
Nấu ăn, làm thủ công, chơi cờ, kể chuyện ngày xưa, dạy hát dân ca hay thánh ca… – tất cả đều là những hạt giống tình thương và ký ức không gì thay thế được. Những hoạt động ấy giúp các cháu thấy rằng: cuộc sống không công nghệ vẫn có thể đầy ắp niềm vui.
Sau cùng, cần nhớ: người bà không phải là vú em, càng không phải là người được “thuê” để chăm cháu theo ý cha mẹ từng giờ từng phút. Người bà là người trao truyền kinh nghiệm sống, niềm tin, tình thương, và sự hiện diện.
Và chỉ khi ấy, bà mới thật sự trở thành một “người đồng hành nên thánh” trong hành trình lớn lên của các cháu.
Bogna Białecka – aleteia.org
