Cơn khủng hoảng xã hội – môi trường

 

Sự chiến đấu bằng hình thức biểu tình bất bạo động nói lên ý chí của một cộng đồng đã biết nhận thức về những mối nguy hiểm đe dọa sức khỏe và sự an nguy của mình, biết hợp lực, đồng tâm đứng lên tố cáo sự dữ, ở trong chính thể chế dung dưỡng cho sự ác đó 

Sáng ngày 28/10/2017, người dân Giáo xứ Thánh Tâm, Hố Nai, thành phố Biên Hòa đã có cuộc biểu tình phản đối công ty VietBo xả thải ra môi trường gây ô nhiễm nặng, không chỉ mới đây, mà đã xảy ra nhiều chục năm, không chỉ có luồng khói đen kịt với mùi hôi khét nồng nặc thải lên không trung, làm người dân sống xung quanh không thở được, mà nước thải đầy hóa chất chất nhuộm vải, cũng được xả trực tiếp ra môi trường.

Người dân sinh sống trên địa bàn trong nhiều năm, đã làm đơn cầu cứu chính quyền địa phương can thiệp, yêu cầu công ty ngưng xả thải và xử lý hệ thống thải nhằm bảo đảm môi trường, nhưng chính quyền đã làm ngơ. Vì thế, mặc cho chính quyền ngăn cản, họ tổ chức cuộc biểu tình trước của nhà máy với những giòng chữ “VietBo kinh doanh vô đạo đức hủy hoại sức khỏe người dân”, Các em nhỏ cũng cầm biểu ngữ: “Chúng con muốn thở”…

Trong Tông huấn Laudato Si, số 139, Đức Giáo Hoàng Phanxicô viết: “Khi nói đến “môi trường”, người ta muốn nói về sự liên hệ đã có giữa thiên nhiên và xã hội đang hiện diện nơi đó… Chúng ta bị nhốt trong đó, là một phần của nó và cùng sống với nó qua việc thông hiệp hỗ tương với nhau.

Để tìm những nguyên nhân hủy hoại của một vị trí, đòi buộc phải có sự phân tích phận vụ xã hội, kinh tế, các mẫu liên hệ và cách hiểu thực tại.

Đối diện với quá nhiều thay đổi không còn khả năng để tìm cách giải quyết đặc biệt và độc lập cho mỗi phần vấn đề, điều quyết định chính là phải tìm những cách giải quyết trọn vẹn, phải chú ý đến hậu quả thay đổi giữa nhau của hệ thống tự nhiên và cả hệ thống xã hội.
Không phải có hai cơn khủng hoảng cận kề nhau, một của mội trường và một của xã hội, nhưng thực ra chỉ có một cơn khủng hoảng duy nhất mang tính xã hội-môi trường. Những cách giải quyết đòi hỏi một lối đi trọn vẹn để chiến đấu với nghèo đói, trả lại phẩm giá cho những người bị loại ra khỏi xã hội và đồng thời phải chú tâm đến thiên nhiên.”

Cơn khủng hoảng duy nhất mang tính xã hội – môi trường ấy, là VietBo được sự hậu thuẫn của chính quyền sở tại, đã tìm ra cách giải quyết, như những nơi khác, là “vùi dập” người dân sống xung quanh bằng khói xả, chất thải và sự áp bức, theo đúng nghĩa đen của nó.
Chiến đấu chống lại sự ác hủy hoại là hành vi tự bảo vệ mình và môi trường sống của mình. Sự chiến đấu bằng hình thức biểu tình bất bạo động nói lên ý chí của một cộng đồng đã biết nhận thức về những mối nguy hiểm đe dọa sức khỏe và sự an nguy của mình, biết hợp lực, đồng tâm đứng lên tố cáo sự dữ, ở trong chính thể chế dung dưỡng cho sự ác đó.

Dù biết đấy là cuộc chiến không cân sức, và không dám nói chắc về phần thắng, trong thời điểm này, nhưng những người dân nơi đây đã chiến thắng nỗi sợ hãi của chính mình, đã thay đổi lối suy nghĩ cam chịu, thay đổi thái độ đầu hàng trước số phận.

Đó là sự phản kháng khởi đầu, đánh dấu sự thức dậy sau chuỗi ngày “ngủ yên”- yên phận và không dám thay đổi. Sự vùng dậy của một cộng đồng tạo nên tiếng nói buộc công ty gây ô nhiễm phải sửa sai hoặc phải đền bù những thiệt hại, và buộc nhà cầm quyền phải tỏ rõ thái độ chọn đứng về lẽ phải hay sự sai trái, đứng về phía người dân hoặc về phía những chủ nhân ông.

Trong cơn khủng hoảng duy nhất mang tính xã hội – môi trường này, những người không sát cánh cùng nhau chống lại sự dữ sẽ lộ ra bộ mặt chủ bại và hèn nhát, cầu an và sợ hãi. Người ta có thể tìm thấy sự dễ chịu trong một phòng có gắn điều hòa, ngủ ngon với một viên thuốc an thần, nhưng không có sự bình an đáng được hưởng trong niềm tự hào đã chung tay, góp sức cải tạo môi trường sống bằng cách đồng lòng lên án, tẩy chay những nguyên nhân gây ra tình trạng tồi tệ cho đời sống, những gì ngược lại với ý định tốt lành của Thiên Chúa cho con người.

Sự phản kháng của người dân Hố Nai, Biên Hòa đối với công ty VietBo mới chỉ là tia sáng le lói trong đường hầm dài đen tối, nhưng nó nói lên ý thức của người dân về môi trường sống, về ý chí của quyền được sống trong một môi trường lành mạnh. Và khi không ai đáp ứng, buộc họ phải cùng nhau đứng lên đòi cho mình.

Lm. Giuse Ngô Văn Kha, DCCT