Nhà Thờ Thái Hà
Để giải quyết vấn đề môi trường, con người cần nhìn dưới một lăng kính toàn diện. Nó không chỉ là vấn đề của khoa học nhưng còn là của xã hội, con người, văn hóa, kinh tế và chính trị.
Ngày 18/3/2017, câu lạc bộ Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận tổ chức buổi hội thảo với chủ đề: “Quan điểm của Giáo Hội về vấn đề môi trường trong thông điệp Laudato Si” do cha Giuse Nguyễn Thể Hiện làm diễn giả.
Mở đầu hội thảo, cha Giuse khái quát về thông điệp Laudato Si của Đức Thánh Cha Phanxicô. Đang khi thế giới và người nghèo rên siết; cùng sự nhạy cảm với vấn đề thực tế thì Giáo Hội muốn đưa ra một sứ điệp rõ ràng và hy vọng về một tương lai tươi sáng hơn: một sinh thái toàn diện như một mô hình công lý.
Theo ba bước cổ điển của Giáo hội, thông điệp đi theo chiều XEM – XÉT – LÀM.
Môi trường toàn vẹn
Sứ điệp môi trường của ĐTC trước tiên là xem xét những nghiên cứu khoa học về môi trường. Thực tế cho thấy: nạn ô nhiễm; biến đổi khí hậu; thiếu nước; mất sự đa dạng sinh học; phẩm chất đời sống xã hội suy thoái; bất bình đẳng toàn cầu giữa nước giàu – nước nghèo; không tích cực bảo vệ môi trường; đối nghịch giữa các lập trường về vấn đề môi trường đang diễn ra trên toàn thế giới.
Nguyên nhân dẫn đến hậu quả trên là chính con người. Thứ nhất, sự thống trị của công nghệ khiến con người ta ảo tưởng rằng nó có thể giải quyết được tất cả các vấn đề. Tiếp đến, con người chủ trương quy hướng vào mình thái quá, cái gì không còn lợi cho bản thân thì loại bỏ (chủ nghĩa tiêu dùng xài rồi bỏ). Cuối cùng là lao động của con người không được bảo vệ.
Trong chương 4 của sứ điệp có nói về việc đề nghị xây dựng toàn vẹn môi trường. Để phân tích vấn đề môi trường, con người ta không thể để nó ngoài sự liên hệ với kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội và con người. Và điều gì tổn thương người nghèo, tình thân hữu đều có tác động đến môi trường.
Để xây dựng môi trường toàn vẹn cần dựa trên nguyên tắc là lợi ích công và liên đới thế hệ. “Chúng ta không thể nhìn vấn đề môi trường thuần túy là chuyện khoa học mà còn là vấn đề của xã hội, con người”, cha Giuse nói.
Hướng đi nào?
Sau khi xem – xét các khía cạnh liên quan đến vấn đề môi trường thì những chương tiếp theo của thông điệp đưa ra những đường hướng hành động.
Trước tiên là phải đối thoại. Có năm cuộc đối thoại lớn giữa cộng đồng quốc tế; trong cộng đồng quốc gia và tại các địa phương; đối thoại và minh bạch trong các quyết định; chính trị và kinh tế cần đối thoại với sự hoàn thiện của con người; đối thoại giữa tôn giáo và khoa học.
Giáo dục và linh đạo sinh thái là bước hành động tiếp theo. Con người cần nhắm đến một lối sống mới, gây sức ép lành mạnh lên người cầm quyền chính trị, kinh tế và xã hội. Ví dụ, cả cộng đồng nói không với túi nilon thì chủ doanh nghiệp sẽ không thể sản xuất được nữa do lượng cầu không còn.
Giáo dục cần xây dựng theo bốn cấp độ. Thứ nhất, cung cấp thông tin khoa học, nâng cao ý thức và phòng ngừa hiểm họa môi trường. Thứ hai, phê bình và loại trừ những huyền thoại của đời sống thực dụng. Thứ ba, khôi phục các cấp độ cân bằng sinh thái trong nội tâm của mình, trong tình liên đới với người khác, với sinh vật và tâm linh với Thiên Chúa. Thứ tư, phát triển nền đạo đức sinh thái, nhấn mạnh tình liên đới, trách nhiệm và lòng trắc ẩn.
Trong thông điệp còn nhấn mạnh đến sự ‘hoán cải môi sinh’ như là nhận thức rõ ràng về những sai lầm, tội lỗi, thiếu xót và thất bại. Cần có một sự sám hối chân thành và quyết định thay đổi.
Như vậy, vấn đề môi trường không chỉ hiển hiện bằng những con số, bản báo cáo khoa học mà còn ẩn sâu bên trong là vấn đề xã hội. Để giải quyết các vấn đề môi trường, con người ta cần đi sâu từ cội rễ vấn đề và ý thức từ việc đối thoại, xây dựng lối sống mới, giáo dục và sám hối. Và một môi trường sinh thái toàn diện mới được tái tạo; con người sẽ trở về nguồn cội của mình, ý thức hơn sứ mạng chăm sóc, gìn giữ Trái đất.
An Nhiên (ghi)
