Tử Đạo là dám chết cho một giá trị, một thực tại, một sự thật. Đánh đổi cả mạng sống, cả cuộc đời cho giá trị và sự thật đó.
Kinh hồn cho hơn 100.000 vị tử đạo, trải dài khắp từ Bắc vào Nam. Nam Định, Bắc Ninh, Phú Thọ, đến Huế, Quảng Trị, Qui Nhơn, vào tận Sài Gòn, Mỹ Tho, Long Xuyên. Pháp trường bày ra khắp nơi. Những cuộc thảm sát tập thể như đốt sống ở Quảng Trị, Bà Rịa, ném xuống giếng như ở Trị An. Kinh hoàng và ám ảnh nhất, vẫn là cuộc xử bá đao ngoài Huế. Phạm nhân, linh mục Marchand Du, như con chó, bị đóng cũi, bị bỏ đói, bị đánh đập, bị giải từ Gia Định tới Huế. Một trăm miếng xẻ da lóc thịt móc mắt mới cho được chết!
Dám sống và nhất là dám chết cho một giá trị tinh thần! Dám sống và nhất là dám chết cho một thực tại vô hình! Điều đó kinh khủng quá! Ngay chuyện dám sống và nhất là dám chết đó, cũng đã chứng tỏ có một Thực Tại vô hình, có một Quyền Năng siêu linh, thì con người, đông đảo con người, mới thể hiện được sức mạnh ghê hồn trước khổ hình dữ dội và cái chết!
Hạnh phúc thay cho người sống mà có được những giá trị tinh thần để theo đuổi và hiến dâng! Và càng hạnh phúc hơn khi dám chết cho giá trị và sự thật đó. Nhưng cũng coi chừng, khi ôm ấp một giá trị, người ta cũng dễ trở nên ác độc, sẵn sàng loại trừ những kẻ khác mình!
Người Việt, tưởng như hiền hòa, nhưng lại ác, quá ác! Quyền hành làm con người biến chất, trở nên quá ác. Những con người vô lương, không có giá trị sống, chỉ lo bảo vệ ghế ngồi của mình, nên có thể sát phạt cả triệu triệu con người! Từ chiến tranh Lê-Mạc 1527, không kể máu của hàng triệu người Chiêm Thành, thì chủ yếu người Việt giết chóc tù đày tiêu diệt lẫn nhau. Lê Mạc, Trịnh Nguyễn, Tây Sơn Nguyễn Ánh, rồi bắt đạo, rồi Văn Thân, rồi Quốc Cộng. Tội ác Cải Cách Ruộng Đất bao giờ mới xoá được? Tội ác Nhân Văn Giai Phẩm bao giờ mới nguây khuây? Cả triệu người “học tập cải tạo” và cả triệu người vùi thân lòng biển vì vượt biên đau đớn!
Cái chết nhẫn nhục của một trăm ngàn vị tử đạo có là một lời chứng, một gọi mời thống thiết, cho giá trị, cho sự thật, cho quyền năng của tình thương, của lòng nhân ái, để xây dựng lại quê hương?
Lm. Đặng Chí San
Từ facebook Đặng San