Tại sao lễ Phục Sinh của Công Giáo và Chính Thống Giáo rơi vào hai ngày khác nhau?

Công giáo và Chính thống giáo đều cử hành Lễ Phục Sinh vào Chủ nhật sau ngày trăng tròn đầu tiên kể từ ngày xuân phân. Đó là quy ước được Công đồng Nicea xác lập từ năm 325.

Tuy nhiên, trên thực tế, ngày nay hai giáo hội cử hành Lễ Phục Sinh vào hai ngày khác nhau, vì hai giáo hội theo hai lịch khác nhau: Chính Thống giáo theo lịch Giuliano và Công giáo theo lịch Gregoriano.

Lịch Giuliano là lịch mặt trời, tức là lịch dựa trên chu kỳ của các mùa trong năm, do nhà thiên văn học người Hy Lạp Sosigene d’ Alexandria làm ra và được hoàng đế Giuliano Caesar ban hành vào năm 46 trước Chúa Giêsu giáng sinh. Lịch này sau đó phổ biến khắp thế giới Kitô giáo và Giáo hội Công giáo vẫn dùng lịch này cho đến năm 1582.

Vì lịch Giuliano thiếu chính xác, cứ mỗi 128 năm thì lại chậm mất 1 ngày, cho nên hồi cuối thế kỷ XVI, các nhà khoa học của Học viện Roma (Collegio Romano), tiền thân của Đại học Giáo hoàng Gregoriana ngày nay, đã làm ra bộ lịch mới, cũng là lịch mặt trời, được Đức Thánh Cha Gregoriano XIII công bố vào năm 1582, mang tên là lịch Gregoriano.

Bấy giờ, để bù đắp cho 10 ngày đã mất tính từ năm 325, thì các nhà lịch pháp của Công giáo đã quyết định ngày 5 tháng 10 theo lịch Giuliano sẽ là ngày 15 tháng 10 theo lịch Gregoriano. Vì vậy lịch Gregoriano không có các ngày từ 5 đến 14 tháng 10 năm 1582.

Từ đó Công giáo tính lịch phụng vụ theo lịch mới là Gregoriano, tức là lịch hầu hết các nước trên thế giới trong đó có Việt Nam chúng ta đang dùng ngày nay, trong khi Chính Thống giáo vẫn tính lịch phụng vụ theo lịch Giuliano.

Theo lịch Gregoriano thì Lễ Phục sinh rơi vào khoảng thời gian từ 22 tháng 3 đến 25 tháng 4, trong khi theo lịch Giuliano thì Lễ Phục sinh rơi vào khoảng thời gian từ ngày 4 tháng 4 đến ngày 8 tháng 5. Lễ Phục sinh của Chính Thống giáo vì vậy luôn đi sau Lễ Phục sinh của Công giáo, năm nay Chính Thống giáo mừng Lễ Phục Sinh ngày 24 tháng 4, tức sau Công giáo 1 tuần.

Một số giáo hội Công giáo theo nghi lễ Đông Phương vẫn cử hành Lễ Phục Sinh theo lịch Giuliano và vì vậy trùng ngày với Lễ Phục Sinh của Chính Thống giáo.

Dòng Chúa Cứu Thế bên Ucraina, vừa phụ trách các giáo xứ theo Nghi lễ Công giáo Roma, vừa phụ trách các giáo xứ theo Nghi lễ Công giáo Đông Phương, nên có những nơi cử hành Lễ Phục Sinh cùng ngày với Chính Thống giáo.