Nhà Thờ Thái Hà
Thủy điện Hố Hô là một nhà máy thủy điện nhỏ (14MW), được xây dựng trên sông ngàn Sâu, thuộc địa phận giáp ranh giữa 2 tỉnh Quảng Bình – Hà Tĩnh. Để xây dựng được nhà máy thủy điện này chúng ta đã phải “hi sinh” 1.000 ha rừng … Năm 2010, khi nhà máy Hố Hô bắt đầu đưa vào vận hành, đúng mùa mưa lũ thì xảy ra sự cố mất điện (ko có máy phát điện dự phòng) nên cửa xả không hoạt động được.Trận lũ năm đó đã phả hủy nhà máy, đến năm 2013, sau thời gian khắc phục, sửa chữa, Hố Hô mới chính thức đi vào hoạt động.
Sự cố nhà máy thủy điện Hố Hô năm đó đã tạo nên một cơn đại hồng thủy cho hàng nghìn hộ dân vùng hạ du Hương Khê. Đến bây giờ người dân quê tôi khi nói về lũ lụt lịch sử vẫn nhắc tới “lụt 2010” như một ký ức “kinh hoàng”.
Từ đó tới nay, cứ đến mùa mưa lũ, khi thủy điện Hố Hô xả lũ thì tình trạng ngập lụt tại các xã hạ du của huyện Hương Khê ngày càng tồi tệ hơn.
Con nhớ mùa lũ 2016, thủy điện Hố Hô bất ngờ xả lũ, khiến hàng nghìn hộ dân hạ du không kịp sơ tán, nhà cửa, tài sản, vật dụng bị dòng lũ nhấn chìm, cuốn trôi.
Sau đó, các cơ quan chức năng của TW về kiểm tra đã phát hiện hàng loạt vi phạm của Hố Hô như: Không có kế hoạch điều tiết nước hàng năm, không thực hiện chế độ thông báo, báo cáo liên quan đến vận hành công trình …
Tuy nhiên, việc xử lý trách nhiệm của Hố Hô chỉ dừng lại ở mức độ “khiêm tốn”, đánh trống bỏ dùi”.
Nếu tôi nhớ không nhầm, năm đó, Hố Hô đã hào phóng “móc hầu bao” chi 500 triệu đồng đưa cho huyện Hương Khê hỗ trợ nhân dân bị thiệt hại! 500 triệu đồng cho hàng nghìn ngôi nhà bị nhấn chìm, cuốn trôi!
Năm nay, mưa lớn trong thời gian dài kết hợp với việc thủy điện Hố Hô xả lũ đã tiếp tục “điệp khúc” ngập lụt tại Hương Khê. Hơn 3.000 ngôi nhà tại 18 xã (Phương Mỹ, Hà Linh, Phương Điền, Hương Giang, Phúc Đồng … ) bị ngập. Đau xót hơn, 1.300 ha bưởi đặc sản Phúc Trạch đang vào vụ thu hoạch (ước tính khoảng 100 tỷ đồng) có nguy cơ bị thiệt hại lớn do lũ lụt. Đó là mồ hôi, nước mắt, công sức của người dân quê tôi trong một năm trời chăm sóc, vun trồng đang bị thiêt tai và “nhân tai” cướp mất.
Theo tìm hiểu, sản lượng điện hàng năm (2013 – 2015) của Hố Hô không đủ cho người dân Hương Khê sử dụng. Từ 2013 – 2015, trung bình mỗi năm Hố Hô đóng góp cho ngân sách Hà Tĩnh 2 tỷ đồng, nhưng khi nhà máy xây dựng đã ngốn mất 1.000ha rừng các loại.
Hố Hô là nhà máy thủy điện nhỏ, không có tràn phụ nên đương nhiên không có chức năng cắt lũ cho hạ du.
Như vậy, một nhà máy thủy điện sản xuất điện không đủ cho dân 1 huyện sử dụng, khi xây dựng đã khiến 1.000 ha rừng bị mất, mỗi năm đóng góp cho ngân sách khoảng 2 tỷ đồng, nhưng mùa mưa lũ hàng năm “đôi ba lần” nhấn chìm hàng nghìn ngôi nhà quê tôi có đáng không?
Đau xót thay!
FB. Pham Xuan Chinh
