Đây là đoạn trích từ bài giảng trong Thánh Lễ khai mạc Đêm Trao Giải của Tổ Chức Giáo Dục Công Giáo ở Nhà thờ Các Thánh Anh Hài tại TP New York, ngày 26 tháng 4 năm 2023. Rất nên đọc để học hỏi và chấn chỉnh!
✽ ✽ ✽
Khi còn là linh mục, có lần Thánh HY John Henry Newman (1801-1890) được giám mục hỏi ngài nghĩ vị trí giáo dân trong Giáo Hội có thể là gì. Ngài trả lời: “Giáo Hội sẽ trông thật ngu ngốc nếu không có họ.” Một phản ứng ngắn gọn khác dành cho ngài. Điều này dẫn đến câu hỏi tiếp theo: “Giáo Hội trông thật ngu ngốc nếu không có giáo dân, thì loại giáo dân nào sẽ đem lại hiệu quả và xây dựng Giáo Hội? Ngài nói rõ ràng: “Tôi muốn một giáo dân không kiêu ngạo, không nói năng hấp tấp, không tranh chấp, nhưng biết tôn giáo của họ, những người gia nhập tôn giáo đó, những người biết chính xác vị trí của họ, những người biết những gì họ giữ và những gì họ không giữ, những người biết rõ tín ngưỡng của họ đến mức họ có thể giải thích về nó, những người biết nhiều về lịch sử đến mức họ có thể bảo vệ nó. Tôi muốn có một giáo dân thông minh, được hướng dẫn tốt.”
“Người giáo dân được hướng dẫn kỹ lưỡng” như vậy sẽ đạt được điều gì? Sẽ là: bạn có được sự tự tin đúng đắn vào bản thân, điều rất cần thiết đối với bạn. Sau đó, thậm chí bạn sẽ không bị cám dỗ dựa dẫm vào người khác, tán tỉnh các đảng phái chính trị hoặc những người cụ thể; họ thà phải tán tỉnh bạn. Bạn sẽ không còn chán nản hay bực bội…, khi gặp khó khăn, khi bị gọi tên, khi không được tin tưởng, khi bị đối xử bất công. Bạn sẽ là chính mình, sẽ bình tĩnh, sẽ kiên nhẫn. Sự ngu dốt là gốc rễ của mọi sự nhỏ nhen.
Làm thế nào người ta có thể thuyết phục được “người giáo dân được hướng dẫn kỹ lưỡng” này thực hiện việc “tân phúc âm hóa” – sống và rao giảng Tin Mừng ở những vùng đất trước đây đã là Kitô giáo? Chắc chắn chúng ta có câu trả lời trong việc Thánh Newman thành lập Đại học Công Giáo Ai Len, nhưng tương tự như vậy (và thậm chí đặc biệt) trong việc thành lập Trường Oratory ở Birmingham, thường gọi là “con ngươi mắt ngài.”
Tuy nhiên, dự án giáo dục luôn nằm trong một môi trường văn hóa và chính trị cụ thể. Cùng thời với Thánh Newman, trong những bối cảnh này, chúng ta bắt gặp TGM tiên khởi John J. Hughes của New York, nhiệt huyết và sôi nổi, bảo vệ đàn chiên của mình khỏi sự bao vây của chủ nghĩa hung ác chống Công Giáo, khiến ngài tuyên bố mà không sợ mâu thuẫn: “Thời đã đến… trong đó trường học cần thiết hơn nhà thờ.”
John Lancaster Spaulding, giám mục Peoria từ năm 1876 đến năm 1908, cũng lập luận tương tự: “Nếu không có các trường giáo xứ, thì không hy vọng rằng Giáo Hội sẽ có thể tự duy trì ở Hoa Kỳ.” Các giám mục của quốc gia chúng ta hiểu rất rõ điều này khi, trong hội đồng toàn thể năm 1884, các ngài đã ra lệnh thành lập một trường Công Giáo ở mỗi giáo xứ, với mục tiêu là mọi trẻ em Công Giáo đều được học trong trường Công Giáo. Chúng ta chưa bao giờ đạt được mục tiêu đó một cách trọn vẹn, nhưng chúng ta đã đến gần – cho đến khi chúng ta mất hết can đảm và mất phương hướng.
Trong khi các giám mục của Hoa Kỳ đang chống lại các cuộc tấn công của những người Tin Lành cố chấp, thì Thánh Newman luôn biết trước đã đào sâu hơn và phát hiện một hiện tượng thậm chí còn đáng lo ngại hơn trong bài giảng của mình “Sự Bất Thành của Tương Lai” – ngài có ý nói “sự không chung thủy” là thiếu niềm tin vào siêu nhiên.
Ngài giải thích rằng, luôn có những người vô thần; tuy nhiên, một điều gì đó khác biệt đã nảy sinh: “Các cá nhân đã đưa ra [những ý tưởng như vậy], nhưng chúng không phải là những ý tưởng hiện hành và phổ biến. Kitô giáo chưa bao giờ có kinh nghiệm về một thế giới chỉ đơn giản là vô tín ngưỡng… Hãy cân nhắc thế giới La Mã và Hy Lạp là gì khi Kitô giáo xuất hiện. Đầy mê tín, không phải là không trung thành.”
Và hãy xem 150 năm sau! Một hình thức chống Công Giáo mới, không phải là những người Tin Lành chống lại người Công Giáo, mà là những người theo chủ nghĩa thế tục thâm độc chống lại tất cả những người có đức tin, nhưng nhắm vào những người Công Giáo chúng ta với một nọc độc đặc biệt: phá hoại các thể chế của chúng ta; FBI giám sát các nhà thờ của chúng ta; sự sách nhiễu người Công Giáo nghiêm trọng bởi cơ quan thực thi pháp luật và hệ thống tư pháp. Việc duy trì tổ chức sẽ không làm. Xu hướng đồng hóa của người Công Giáo trong những năm 1940-1950 đã đưa chúng ta vào mớ hỗn độn này. Sự thật mà nói, Giáo Hội ở Mỹ không bao giờ phản văn hóa và do đó đã tạo ra quá nhiều kẻ như Joe Biden và Nancy Pelosi.
Các cuộc tấn công hiện tại chống lại Giáo Hội và những lời dạy của Giáo Hội thậm chí còn nguy hiểm hơn những cuộc tấn công của thế kỷ 19, lan rộng qua các trường học được gọi là “công cộng” hoàn toàn thù địch và vô thần, nơi trẻ em tiếp xúc với mọi hình thức đồi trụy và điên rồ có thể tưởng tượng được. Thật vậy, một cuộc nghiên cứu gần đây cho thấy rằng một đứa trẻ Công Giáo bình thường trong một trường công lập sẽ mất đức tin khi học lớp bốn!
Do đó, mọi linh mục và giám mục nên cảnh báo các bậc cha mẹ rằng việc bắt con cái phải học ở các trường công lập sẽ gây nguy hiểm cho linh hồn của chúng. Tất nhiên, điều đó có nghĩa là bảo đảm rằng các trường Công Giáo đích thực luôn sẵn có và giá cả phải chăng, đồng thời thách thức các ưu tiên của quá nhiều bậc cha mẹ thích một kỳ nghỉ đông hơn là giáo dục Công Giáo cho con cái.
Hơn nữa, hoàn cảnh đòi hỏi chúng ta phải chủ động bảo vệ bản sắc Công Giáo của các trường học của chúng ta khỏi bất kỳ sự xâm nhập nào. Trong lịch sử, các thế lực toàn trị luôn tấn công trường học của chúng ta trước.
Đúng vậy, các trường Công Giáo ngày nay cần thiết hơn bao giờ hết trong lịch sử của chúng ta, nhưng các trường quyết tâm đào tạo những người Công Giáo có chủ ý, thoải mái với sự khác biệt. Sự thế tục hóa mạnh mẽ của thời điểm này chỉ có thể được ngăn chặn, và thậm chí đảo ngược, nếu Giáo Hội có thể cung cấp cho các thành viên của mình một tầm nhìn thay thế về cuộc sống và điều mà các nhà xã hội học gọi là “tiểu văn hóa” khả thi. Mà quả thật, “tiểu văn hóa” Công Giáo là văn hóa thực sự, trong khi những gì xã hội đang cung cấp không phải là văn hóa gì cả. (sub-culture: tiểu văn hóa, một nhóm văn hóa trong một văn hóa lớn hơn, thường có những niềm tin hoặc mối quan tâm khác biệt với nền văn hóa lớn hơn.)
Về bản chất, đó là điều mà Thánh Biển Đức đã làm khi nền văn hóa La Mã suy đồi đang trút hơi thở cuối cùng, và tầm nhìn thay thế của ngài đã không chỉ cứu Giáo Hội mà cứu cả nền văn minh Tây phương. Tác nhân chính của sự đổi mới đó là lối sống đan viện đã thành lập các trường học ở khắp nơi. Điều xuất hiện trong một trật tự tương đối ngắn là Thời Trung Cổ vinh quang – Thời Đại Đức Tin – với cái tốt, cái đúng và cái đẹp tạo ra vô số tác phẩm văn học, nghệ thuật, âm nhạc và kiến trúc tuyệt vời – và hàng ngàn vị thánh.
Các tín hữu phải tin chắc, và sau đó phải thuyết phục mọi người khác, rằng các Nghị phụ của Công Đồng Vatican II đã đúng khi tuyên bố trong Hiến chế Gaudium et Spes: “Không có Đấng Tạo Hóa, thụ tạo sẽ biến mất.” (số 36) Lịch sử ủng hộ khẳng định đó. Hãy nhìn vào cuộc đổ máu của mọi phong trào vô thần thời hiện đại, từ Cách Mạng Pháp đến Cách Mạng Mexico và Nội Chiến Tây Ban Nha đến các chiến dịch giết người của Đức Quốc Xã và Cộng Sản.
Liệu ĐHY Newman có ngạc nhiên về điều tôi vừa kể không? Hay ngài sẽ không nói rằng điều đó hoàn toàn là kết luận hợp lý cho những gì ngài đã thấy 150 năm trước đó? Về phần chúng ta, chẳng phải nhiều người sẽ bị cám dỗ để tuyệt vọng sao? Tuy nhiên, đó sẽ là phản ứng sai lầm. Thánh Têrêsa Avila đã cảnh báo: “Thế giới đang chìm trong biển lửa… Bạn có muốn dập tắt chúng không?”
Chúng ta đã dập tắt những ngọn lửa đó trong một thời gian dài thông qua các trường học của chúng ta. Các giáo hoàng hiện đại cũng đã nhìn thấy điều này.
Thông điệp 200 năm của Thánh GH Phaolô VI gửi Giáo Hội tại Hoa Kỳ có lời ca ngợi hệ thống trường học Công Giáo Hoa Kỳ và khuyến khích tiếp tục truyền thống đó: “Sức mạnh của Giáo Hội tại Hoa Kỳ là ở các trường Công Giáo.”
Sự đánh giá cao của Thánh GH Gioan Phaolô II đối với hệ thống trường học Công Giáo Hoa Kỳ được thể hiện rõ trong thông điệp của ngài được quay video năm 1979 gửi cho Hiệp Hội Giáo Dục Công Giáo Quốc Gia, trong đó ngài hy vọng đem lại “một động lực mới cho nền giáo dục Công Giáo trên khắp khu vực rộng lớn của Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ… Trường Công Giáo phải tiếp tục là một phương tiện giáo dục Công Giáo ưu tiên ở Hoa Kỳ… xứng đáng với những hy sinh lớn lao nhất.” Ngài gọi trường Công Giáo là “Trái Tim của Giáo Hội.”
Đức cố GH Bênêđictô XVI đã dành toàn bộ bài phát biểu cho giáo dục Công Giáo trong chuyến thăm mục vụ của ngài tới Hoa Kỳ năm 2008. Đây là đoạn nổi bật đặc biệt: “Giáo dục Công Giáo là một hoạt động tông đồ nổi bật của niềm hy vọng, tìm cách giải quyết các nhu cầu về vật chất, trí tuệ và tinh thần của hơn ba triệu trẻ em và học sinh. Nó cũng cung cấp một cơ hội rất đáng khen ngợi cho toàn bộ cộng đồng Công Giáo để đóng góp một cách hào phóng cho các nhu cầu tài chính của các tổ chức của chúng ta. Tính bền vững lâu dài của chúng phải được bảo đảm. Thật vậy, mọi thứ có thể phải được thực hiện, với sự hợp tác của cộng đồng rộng lớn hơn, để bảo đảm rằng chúng có thể tiếp cận được với mọi người thuộc mọi tầng lớp kinh tế và xã hội. Không một đứa trẻ nào bị từ chối quyền được giáo dục đức tin, đức tin nuôi dưỡng tâm hồn của một quốc gia.”
Đôi khi, chúng ta nghe “những người kỳ cựu” đồng ý rằng các trường Công Giáo đã có hiệu quả trong “ngày xưa tốt đẹp,” nhưng không còn nhiều nữa. Hãy xem xét các sự thật này:
– Những người Công Giáo theo học các trường Công Giáo có thể tham dự Thánh Lễ hằng tuần cao gấp bảy lần so với những người theo học các trường công lập.
– Khoảng 51% những người được thụ phong linh mục đã học trường tiểu học Công Giáo và 43% học trường trung học Công Giáo.
– Nam giới đã học trường trung học Công Giáo có khả năng cân nhắc ơn gọi linh mục cao hơn sáu lần.
– Nữ giới đã học trường tiểu học Công Giáo có khả năng cân nhắc ơn gọi tu trì cao gấp ba lần.
– Học sinh tốt nghiệp trường Công Giáo có nhiều khả năng cầu nguyện hằng ngày hơn, đi nhà thờ thường xuyên hơn, giữ bản sắc Công Giáo khi trưởng thành và là người quản lý trung thành.
Nếu các trường học của chúng ta rất cần thiết cho phúc lợi của Giáo Hội, thì không cần phải nói rằng việc duy trì một trường học Công Giáo không phải là trách nhiệm duy nhất hoặc thậm chí là trách nhiệm chính của phụ huynh. Theo giáo huấn và giáo luật, đó là trách nhiệm của toàn thể cộng đồng Công Giáo. Do đó, sự tham gia quảng đại của mọi giáo dân được mong đợi và cần thiết, nghĩa là, nếu chúng ta cam kết vì sự tồn tại và phát triển của Giáo Hội tại vị trí và thời điểm của chúng ta.
Những người nhập cư hầu như không có xu dính túi đã xây dựng các cơ sở Công Giáo của chúng ta vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, trong khi những người Công Giáo giàu có hơn nhiều ở thế kỷ hiện tại không thể – hoặc sẽ không – duy trì việc đó. Thực tế đáng buồn đó đòi hỏi chúng ta phải nghiêm túc kiểm điểm lương tâm.
Với tình trạng tồi tệ của giáo dục công lập hiện nay hầu như được thừa nhận rộng rãi, rõ ràng là các trường Công Giáo của chúng ta sẽ cung cấp những nhà lãnh đạo duy nhất được đào tạo nghiêm túc cho tương lai gần, cả về mặt học thuật và đạo đức. Chúng ta phải quyết tâm rằng các trường học của chúng ta đào tạo ra những “học giả phản văn hóa” thực sự.
Chúng ta cần làm sống lại điều mà tôi muốn gọi là “Tinh Thần năm 1884,” trong đó các giám mục của quốc gia chúng ta đã đưa ra lời kêu gọi rõ ràng để mọi trẻ em Công Giáo đều được học trong trường Công Giáo. Nhiều thập niên trước, Thomas Merton đã cảnh báo các bậc cha mẹ Công Giáo không nên bắt con cái học tại các trường công lập vô thần và để con cái họ lớn lên theo tiêu chuẩn của nền văn minh linh cẩu.
Không có linh cẩu cho chúng ta, chỉ có các thánh!
PETER M.J. STRAVINSKAS
TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ từ TheCatholicThing.org)
[Đăng báo ĐMHCG tháng 7-2023, DCCT xuất bản tại Hoa Kỳ]
