Nhà Thờ Thái Hà
Phanxicô: Vị Giáo Hoàng của người nghèo (phần 1: Dẫn nhập)
TUỔI THƠ VÀ GIA ĐÌNH
Gia đình Bergoglio, bao gồm cả ông bà nội, đã cập bến cảng Bueneos Airé vào tháng 1 năm 1929. Họ quyết định mạo hiểm rời bỏ quê hương Italy và di cư đến vùng đất xa lạ tại Châu Mỹ. Italy khi ấy vẫn đang trong quá trình phục hồi lại sau Thế chiến thứ nhất và nền kinh tế thì vô cùng thê thảm. Không có nhiều công ăn việc làm. Ngược lại, Châu Mỹ hứa hẹn một sự khởi đầu mới với tương lai đày hứa hẹn: nhiều việc làm, nền giáo dục tốt, xã hội năng động. Cũng đã có mọt vài thành viên trong gia đình Bergoglio đến đây từ những năm trước. Gia đình Bergoglio có nguồn gốc từ ngôi làng Portacomaro nước Italy.
Mọi thứ diễn ra suôn sẻ trong những năm đầu. Những người mới đến gặp lại thân nhân và được trợ giúp để có thể tự lập được ở vùng đất mới. Tuy nhiên, sóng gió ấp đến vào năm 1932, nền kinh tế Argentine trở nên khủng hoảng trầm trọng. Gia đình Bergoglio buộc phải bán đi mọi thứ họ có thể bán. Trong văn khố của Dòng Tên, người ta còn lưu lại bản tự thuật của Bergoglio. Ngài viết rằng: ông bà nội khi ấy chỉ còn lại chưa đầy 2000 pesos. May thay, bố của Bergoglio kiếm được một công việc mà nhờ đó, gia đình có thể xoay sở để tồn tại.
Cũng nên kể lại ở đây chuyện về song thân của Bergoglio. Năm năm sau khi dời tới Buenos Aires, bố mẹ của Jorge đã gặp nhau như một sự trùng hợp trong Thánh lễ. Khi ấy ông bà đâu có thể mừng tượng ra con trai của họ sau này sẽ trở thành người lãnh đạo của Giáo Hội hoàn vũ. Tên đầy đủ của ông cố là Mario Jose Bergoglio, và mẹ là Regina Maria Sivori. Khác với ông Jose, bà Regina sinh ra và lớn lên tại Argentina, nhưng gia đình thì có nguồn gốc di cư từ phía bắc Italy. Họ kết hôn với nhau và vào ngày 17 tháng 12 năm 1936, cậu bé Jorge chào đời.
Hai ông bà cố có với nhau 5 người con, nhưng chẳng may sau lần sinh nở cuối cùng, bà Regina Maria bị bại liệt. Vậy là con trẻ chia nhau gánh vác việc gia đình. Cũng nhờ vậy mà cậu bé Jorge từ rất sớm đã biết nấu ăn. Regina hướng dẫn lũ trẻ lo việc bếp núc và tập cho chúng chia nhau lượt nấu ăn. Nhờ vây, Jorge cho đến bây giờ khi đã là Giáo hoàng, vẫn tự mình nấu ăn tại nhà và lấy làm vui thích vì được tự mình chuẩn bị đồ ăn. Trong tiểu sử, Jorge kể lại khi còn trẻ, cậu thích chơi bóng rổ, đi nghe hát opera và xem phim.
Cho dù Jorge sinh ra và lớn lên tại Buenos Aires và ở một nơi rất xa so với quê hương Italy, chàng trai này cũng chịu ảnh hưởng bởi gia đình nên mang luôn mang trong lòng nỗi nhớ quê sâu thẳm. Cậu rất gần gũi với bà nội, một người luôn là điểm gắn kết và nuôi dưỡng truyền thống Italy cho đại gia đình. Do bối cảnh đa văn hóa như vậy, nên cậu bé Jorge thông thạo rất nhiều ngôn ngữ. Dĩ nhiên hai thứ tiếng Italy và Tây ban nha thì khỏi bàn, cậu còn có đam mê đặc biệt cho việc học ngoại ngữ ở trường.
Cậu học trò sáng giá kêt thúc những năm đầu cấp ở tuổi mười ba và khi mới bước vào trường trung học, cậu đã bắt đầu đi làm thêm. Bố của cậu cho rằng: Ai cũng cần học cách làm việc và nhờ làm việc, người ta hiểu ra các luân thường đạo lý. Vậy là nhờ sự sắp xếp của ông cố, cậu bé Jorge khi ấy đã được nhận làm việc trong một nhà máy. Hai năm đầu, cậu phụ trách việc lau dọn và bảo trì, nhưng đến năm thứ ba thì được lên vị trí quản lý. Mạc dù khi ấy, cậu chưa nhận thức được nhiều về giá trị của công việc, nhưng sau này, cậu rất biết ơn bố mình vì nhờ công việc khi xưa, cậu đã học được nhiều bài học giá trị về lao động.
QUYẾT ĐỊNH TRỞ THÀNH LINH MỤC
Khi mới 17 tuổi, Jorge là một thiếu niên rất mộ đạo. Cậu thường đến dự lễ tại nhà thờ Portena of San Jose de Flores. Một hôm trong kì nghỉ hè, cậu có hẹn với chúng bạn cùng thị trấn. Lúc gần giờ hẹn, cậu lại quyết định viếng thăm nhà thờ trước khi đi gặp bạn bè. Khi bước vào trong, cậu thấy có cảm giác rất lạ. Vị linh mục đang ở trong nhà thờ và đột nhiên cậu thấy như bị hối thúc trong lòng phải xưng tội với vị linh mục kia.
Trong tòa giải tội, Jorge bị choáng ngợp bởi một cảm giác ngỡ ngàng về tâm linh. Sau này, cậu kể lại khi ấy cậu có cảm giác dường như vị linh mục kia đang chờ đợi đặc biệt mình cậu mà thôi. Cậu nhận ra bức tranh lớn lớn hơn và thấy rằng, Chúa đang gọi mình trở thành linh mục. Kinh nghiệm cá nhân sâu sắc này ghi dấu ấn đậm sắc trong niềm tin của Jorge về Thiên Chúa. Sau khi bước ra khỏi nhà thờ, tâm trí cậu trở nên xốn xang. Cậu quyết định muốn trở thành một linh mục.
Khi ấy, Jorge vẫn đang là học sinh trung học. Cậu không nói với ai về niềm xác tín mới mẻ này. Tuy nhiên, kể từ ngày hôm đó, cậu biết và cảm nhận rõ rệt như thể mình đã thuộc trọn về Thiên Chúa vậy. Một kinh nghiệm cá nhân như vậy thật khó mà diễn tả bằng lời nhưng Jorge vẫn hằng nhớ mãi kinh nghiệm sống động này.
BỆNH TẬT
Khi bước sang tuổi 21, chàng thanh niên Jorge phải nhập viện vì một cơn sốt cao. Trường hợp của chàng được các bác sĩ chuẩn đoán là viêm phổi nặng. Ba u nang được phát hiện và chúng ảnh hưởng tới phần trên của phổi bên phải. Từ đó dẫn đến việc phá hủy phần phổi này. Vậy là phải cắt bỏ.
Quá trình điều trị hết sức đau đớn và khi mà lưỡi hái tử thần vụt qua ở tuổi còn rất trẻ như vậy, Jorge đã có một kinh nghiệm đặc biệt về cái chết. Khi còn ở bệnh viên, cậu được chăm sóc an ủi bởi một nữ tu. Nhờ người này, cậu học cách đối phó với đau đơn bằng cách kết hợp với Thiên Chúa. Tỏng thời gian ấy, cậu nhận ra ý nghĩa của đau khổ, cũng như tương quan giữa đau đớn và niềm vui. Chàng trai Jorge thấy mình gần với Đức Ki-tô hơn bao giờ hết và có kinh nghiệm bám vào niềm tin tôn giáo để vượt qua những giai đoạn thử thách. Sau khi hồi phục, Jorge trở nên khỏe mạnh và có một đức tin mới mẻ về Thiên Chúa.
Đau khổ là một thực tại, một phần trong giáo lý của Ki-tô giáo. Biểu tượng của Công giáo là hình ảnh Chúa Giê-su chết treo trên thập giá, máu nhỏ xuống từ trên đầu, tay và chân của Ngài. Sau khi vượt qua bệnh tật, không một ngày nào Jorge không suy niệm về sự chết bằng cách này hay cách khác.
QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO
Jorge kết thúc chương trình tiểu học ở tuổi 13 và tiếp tục chương trình trung học rồi sau đó lấy được bằng đại học chuyên ngành kĩ thuật hóa học. Chàng trai trẻ dành nhiều giờ làm việc trong phòng thí nghiệm. Sau này, cậu còn lấy được bằng thạc sĩ về hóa học tại trường đại học Buenos Aires. Sau khi hoàn tất việc học tập, Jorge quyết định dấn thân trong con đường tu trì và xin gia nhập Dòng Tên. Lối sống đơn sơ của các tu sĩ Dòng Tên cũng như tinh thần vâng lời và kỷ luật có sức hấp dẫn đặc biết với Jorge.
21 tuổi, cậu bước vào chủng viện Dòng Tên Villa Devoto. Các thành viên trong gia đình Bergoglio phản ứng khác nhau trước quyết định của cậu. Trong tiểu sử của mình, Bergoglio kể rằng bố của ngài vui mừng và hài lòng với quyết định đó. Bà nội thì hiểu rằng Chúa đã gọi cậu nhưng nếu cậu muốn thì cậu có thể trở về gia đình bất kỳ lúc nào. Tuy nhiên, mẹ của ngài không tích cực như các thành viên khác. Bà cho rằng đi tu là lãng phí những năm tháng học hành và tài năng của con trai mình. Với bà quyết định đi tu có phần vội vã, hấp tấp vì bà không biết con mình từ lâu đã nuôi ước mộng gia nhập dòng tu.
Cũng chính trong năm đó, Jorrge trở nên yếu mệt vì viêm phổi. Vì vậy mà đự tính đi truyền giáo ở Nhật bản được bề trên dừng lại. Jorge được yêu cầu ở lại Buenos Aires.
Năm 1960, Jorge lấy được bằng cử nhân triết học tại Đại học Công giáo Buenos Aires và vài năm sau đó, thầy Jorge trở thành giáo viên tại trường Immaculate Conception. Thầy dạy văn chương và tâm lý học. Sau này thầy còn dạy ở trường College of Salvador nữa.
Là một người trẻ, Jorge có một đam mê mãnh liệt cho học thuật và nghiên cứu. Khi giảng dạy, thầy Jorge rất tâm lý, hiểu biết được những nhu cầu của người trẻ. Thầy áp dụng các phương pháp rất linh hoạt để sao cho vừa cung cấp được nền tảng kiến thức vững chắc cho học sinh mà vẫn tạo không gian đủ cho họ mạo hiểm tư duy và sáng tạo. Thầy cũng giữ được sự cân bằng trong tương quan với học trò, vừa mẫu mực vừa thân thiện.
Dù rất ưa thích công việc giảng dạy, năm 1967 thầy phải dừng lại để tiếp tục theo học thần học. năm 1969, thầy hoàn thành yêu cầu và đã sẵn sàng cho việc thụ phong linh mục. Sau khi được truyền chức, Bergoglio không bao giờ dừng việc học tập. Ngài đã dành vài tháng tại trường cao học ở Đức, chuyên tâm nghiên cứu triết học và hoàn thành luận văn tiến sĩ. Sau này, Bergoglio còn nhận thêm một vài bằng cấp khác nữa.
Cũng cần nhắc lại ở đây, Dòng Tên nơi Bergoglio tu học là một Dòng tu nổi tiếng về học thuật và có ơn gọi về giáo dục.
(Còn tiếp)
Duc Trung Vu, CSsR
Dựa trên cuốn Pope to the Poor của James Fritz
