Nhà Thờ Thái Hà
Mùa Vọng là thời gian chuẩn bị mừng đón Con Thiên Chúa giáng sinh làm người. Việc chuẩn bị này được tìm thấy trong sách ghi chép về Công nghị Saragossa, ở Tây Ban Nha năm 380 sau Công Nguyên. Công hội này tuyên bố các Kitô hữu đã rửa tội nên có mặt ở nhà thờ từ 17/12 đến 25/12, thời gian này không là Mùa Vọng trọn vẹn nhưng là sự khởi đầu. Các Giáo hội Đông phương bắt đầu cử hành Mùa Vọng từ thế kỷ VIII để thực hành việc “ăn chay nghiêm nhặt và kiêng khem” – vẫn phổ biến trong Chính Thống giáo Đông phương. Việc làm này cũng phản ánh tính tương tự với Mùa Chay. Màu tím là màu phụng vụ Mùa Vọng đối với Công giáo, còn các Giáo hội Đông phương sử dụng màu đỏ.
Tín nhân là lữ khách trần gian, cả đời là Mùa Vọng kéo dài. Thời gian lâu quá khiến người ta dễ “ngủ quên” hoặc khinh suất, thế nên phải luôn tự nhủ mà tỉnh thức, vì dễ sập bẫy của ma quỷ, như Thánh Phêrô đã cảnh báo: “Anh em hãy sống tiết độ và tỉnh thức, vì ma quỷ, thù địch của anh em, như sư tử gầm thét, rảo quanh tìm mồi cắn xé.” (1 Pr 5:8) Tỉnh thức là biết mong chờ, luôn sẵn sàng, quyết tâm khó với chính mình. Thánh Vịnh gia xác định: “Hồn tôi trông đợi Chúa Trời, còn hơn lính gác mong trời hừng đông. Bởi Chúa luôn từ ái một niềm, ơn cứu chuộc nơi Người chan chứa.” (Tv 130:6-7) Đó là lời nhắc luôn mang tính thời sự.
Thời gian cứ trôi, mọi sự biến thiên. Ngày qua, tháng hết, một năm cũng khép lại. Một lần nữa, Mùa Vọng lại về, bắt đầu Năm Phụng Vụ mới. Cũng như xưa, Thiên Chúa vẫn tiếp tục nhắn nhủ: “Hãy coi chừng, hãy tỉnh thức, hãy sẵn sàng!” Đó là những mệnh lệnh cách mạnh mẽ cảnh báo, chắc chắn điều đó nghiêm trọng, thậm chí có thể nguy hiểm về phương diện nào đó. Hằng ngày, chúng ta có nhiều thứ phải cảnh giác từng giây, từng phút, không chỉ về thể lý mà cả tinh thần, tâm linh. Bất cứ dạng nguy hiểm nào cũng có thể xảy ra mọi lúc, mọi nơi.
Luôn phải cẩn trọng về tư tưởng vì nó sẽ biến thành lời nói; phải cẩn thận với lời nói vì nó sẽ biến thành hành động; phải cẩn thận với hành động vì nó sẽ biến thành thói quen; phải cẩn thận với thói quen vì nó sẽ biến thành tính cách; phải cẩn thận với tính cách vì nó sẽ biến thành số phận. Một chuỗi liên kết ngấm ngầm, nếu không cảnh giác sẽ nguy hiểm cho chính mình. Thật mà như đùa vậy!
Là con người, chúng ta luôn có những mơ ước và mong chờ kết quả mỹ mãn, cả trong đời thường và tâm linh. Giả sử chúng ta có đạt được ước vọng cháy bỏng nào đó, có vui mừng thế nào rồi cũng hết, thậm chí niềm vui còn có thể hóa thành nỗi buồn. Chắc chắn chỉ có Thiên Chúa mới là niềm vui trọn vẹn và vĩnh cửu. Ngày xưa ngôn sứ Isaia đã kêu lên: “Quả chính Ngài là Cha chúng con! Chúng con không được ông Ápraham biết đến, không được ông Israel nhìn nhận, còn Ngài, lạy Đức Chúa, Ngài mới là Cha, là Đấng cứu chuộc chúng con: đó là danh Ngài từ muôn thuở. Lạy Đức Chúa, tại sao Ngài lại để chúng con lạc xa đường lối Ngài? Tại sao Ngài làm cho lòng chúng con ra chai đá, chẳng còn biết kính sợ Ngài? Vì tình thương đối với tôi tớ là các chi tộc thuộc gia nghiệp của Ngài, xin Ngài mau trở lại.” (Is 63:16-17) Vắng Chúa thì khổ ngay, không thể an bình, ray rứt khôn nguôi.
Dễ thấy và dễ hiểu như trường hợp hai người yêu nhau, họ không muốn rời xa nhau một khoảnh khắc nào, xa nhau một ngày mà cứ tưởng lâu lắm. Tương tự, đứa bé cũng không muốn rời tay mẹ dù chỉ trong chốc lát, vắng mẹ một lúc thì đứa bé bật khóc vì bất an, lo sợ. Đối với Thiên Chúa, chúng ta còn cần Ngài hơn như vậy, nhất là những khi chúng ta bất xứng: “Từ lâu rồi, chúng con là những kẻ không còn được Ngài cai trị, không còn được cầu khẩn danh Ngài. Phải chi Ngài xé trời mà ngự xuống, cho núi non rung chuyển trước Thánh Nhan.” (Is 63:19)
Thiên Chúa quá đỗi kỳ diệu, vô hình mà hiện hữu, hữu hình mà không thể nhìn thấy. Cách hành động của Ngài cũng không thể dự đoán. Khi Ngài xuất hiện thì mọi thứ biến đổi: “Khi thấy Ngài làm những điều kinh hồn táng đởm mà chúng con không ngờ: Ngài ngự xuống: và núi non rung chuyển trước Thánh Nhan! Người ta chưa nghe nói đến bao giờ, tai chưa hề nghe, mắt chưa hề thấy có vị thần nào, ngoài Chúa ra, đã hành động như thế đối với ai tin cậy nơi mình.” (Is 64:2-3) Có những điều trái ý chúng ta nhưng thực sự là Ý Chúa. Ngài thấu suốt mọi sự, Ngài muốn điều có lợi nhất cho chúng ta, mặc dù chúng ta cảm thấy không vừa lòng hoặc cho là kém may mắn.
Kinh Thánh nói: “Ngài đón gặp kẻ sống đời công chính mà lấy làm vui và nhớ đến Ngài khi theo đường lối Ngài chỉ dạy. Kìa, Ngài phẫn nộ vì tội lỗi chúng con, nhưng khi mải đi theo các đường lối của Ngài, chúng con sẽ được cứu thoát. Tất cả chúng con đã trở nên như người nhiễm uế, mọi việc lành của chúng con khác nào chiếc áo dơ. Tất cả chúng con héo tàn như lá úa, và tội ác chúng con đã phạm, tựa cơn gió, cuốn chúng con đi.6 Không có ai cầu khẩn danh Chúa, cũng chẳng ai tỉnh dậy mà níu lấy Ngài, vì Ngài đã ngoảnh mặt không nhìn đến, và để cho tội ác chúng con phạm mặc sức hành hạ chúng con.” (Is 64:2-6)
Thiên Chúa có phương pháp giáo dục rất độc đáo, khác hẳn kiểu của phàm nhân. Ngài không cặn kẽ theo kiểu “nói toạc móng heo,” nhưng khéo léo làm cho chúng ta “sáng mắt” bằng cách để chúng ta ý thức mà tự nguyện đón nhận Ngài. Tại sao như vậy? Kinh Thánh cho biết: “Ngài là Cha chúng con; chúng con là đất sét, còn thợ gốm là Ngài, chính tay Ngài đã làm ra tất cả chúng con.” (Is 64:2-7) Thiên Chúa là Nghệ Sĩ siêu phi thường, mỗi chúng ta là một kiệt tác với mục đích trong ý định mầu nhiệm của Ngài.
Con người có nhiều thứ khao khát, nhất là lĩnh vực tinh thần, nhưng chắc chắn không có niềm khao khát nào bằng nỗi mong chờ Thiên Chúa, Đấng duy nhất (Xh 20:3; Xh 34:14; Đnl 4:35; Đnl 4:39; Đnl 5:7; Đnl 32:39; 2 V 5:17; Gđt 8:20; Kn 12:13; Is 43:10; Is 44:8; Is 46:9; Đn 14:41; Hs 13:4) mà chúng ta tôn thờ suốt đời. Mùa Vọng nhắc nhở về niềm khao khát cháy bỏng và lâu dài: “Lạy Mục Tử nhà Israel, Ngài là Đấng chăn giữ nhà Giuse như chăn giữ chiên cừu, xin hãy lắng tai nghe! Ngài là Đấng ngự trên các thần hộ giá, xin giãi sáng hiển linh cho dòng dõi Épraim, Bengiamin và Mơnase được thấy. Xin khơi dậy uy dũng của Ngài, đến cùng chúng con và thương cứu độ.” (Tv 80:2-3)
Thánh Vịnh gia cho biết: “Chúa ẩn mặt đi, chúng rụng rời kinh hãi; lấy sinh khí lại, là chúng tắt thở ngay, mà trở về cát bụi. Sinh khí của Ngài, Ngài gửi tới, là chúng được dựng nên.” (Tv 104:29-30) Biết chắc như vậy, Thánh Vịnh gia luôn mong chờ Thiên Chúa đến và luôn tha thiết cầu xin: “Lạy Chúa Tể càn khôn, xin trở lại, tự cõi trời, xin ngó xuống mà xem, xin Ngài thăm nom vườn nho cũ, bảo vệ cây tay hữu Chúa đã trồng, và chồi non được Ngài ban sức mạnh.” (Tv 80:15-16) Thiên Chúa siêu phàm, vắng Ngài chỉ trong tích tắc là chúng ta hóa hư vô ngay.
Chỉ vì “cái tôi” mà cuộc đời luôn rắc rối. Cá lớn nuốt cá bé, kẻ mạnh áp bức kẻ yếu, cuộc đời luôn có bất công, chỉ khổ cho những người ngước đầu không nổi vì yếu thế, la lớn không nổi vì bé miệng, có la khàn giọng cũng chẳng ai thèm nghe. Không chỉ vậy, họ còn bị những người có quyền lực đè đầu, bóp cổ và bịt miệng. Họ bị tước mất quyền căn bản nhất của con người là “quyền sống.” Và họ chỉ còn biết trông cậy vào Thiên Chúa: “Xin giơ tay bênh vực Đấng đang ngồi bên hữu là con người được Chúa ban sức mạnh. Chúng con nguyền chẳng xa Chúa nữa đâu, cúi xin Ngài ban cho được sống, để chúng con xưng tụng danh Ngài.” (Tv 80:18-19) Chế độ độc tài sinh ra những người độc ác, độc ác vì ngu dốt, ngu dốt sinh độc quyền, độc quyền sinh bất chấp. Dân đen thời nào cũng khổ!
Ai cũng có thể cảm nhận điều đó trong các trường hợp và mức độ khác nhau. Chắc hẳn ai cũng đã từng bị như vậy, cách này hoặc cách khác, từ gia đình tới xã hội, dù đời hay đạo. Khổ nhất là chúng ta bị thế lực bóng tối ma quỷ chèn ép. Thánh Phaolô bày tỏ với cộng đoàn Côrintô: “Xin Thiên Chúa là Cha chúng ta, và xin Chúa Giêsu Kitô ban cho anh em ân sủng và bình an. Tôi hằng cảm tạ Thiên Chúa của tôi vì anh em, về ân huệ Người đã ban cho anh em nơi Đức Kitô Giêsu.” (1 Cr 1:3-4)
Không chỉ đề cập khoảng mong chờ của Mùa Vọng, Thánh Phaolô còn mạnh mẽ nói về cuộc tái lâm của Chúa Giêsu: “Trong Đức Kitô Giêsu, anh em đã trở nên phong phú về mọi phương diện, phong phú vì được nghe lời Chúa và hiểu biết mầu nhiệm của Người. Thật thế, lời chứng về Đức Kitô đã ăn sâu vững chắc vào lòng trí anh em, khiến anh em không thiếu một ân huệ nào, trong lúc mong đợi ngày Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta, mặc khải vinh quang của Người. Chính Người sẽ làm cho anh em nên vững chắc đến cùng, nhờ thế không ai có thể trách cứ được anh em trong Ngày của Chúa chúng ta là Đức Giêsu Kitô. Thiên Chúa là Đấng trung thành, Người đã kêu gọi anh em đến hiệp thông với Con của Người là Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta.” (1 Cr 1:6-9) Đấng ấy đang đến – theo nghĩa Mùa Vọng hằng năm và Mùa Vọng suốt đời, Ngài đến càng ngày càng gần.
Dĩ nhiên và chắc chắn rằng không ai biết lúc nào, thuộc tương lai xa hay gần, vì thế mà phải luôn canh thức và trông đợi, phải cảnh giác kẻo nghe theo tiên tri giả. Có những người lấy danh nghĩa sự thật nhưng toàn là giả dối, lừa bịp, với nhiều kiểu tà thuyết, phao tin giả, tin đồn nhảm nhí qua chiêu thức “sự lạ” đủ kiểu. Lời khuyên của tiền nhân vẫn mang tính thời sự: “Cẩn tắc vô ưu.” Ca dao nói chí lý: “Dù ai nói ngả nói nghiêng, tôi đây vẫn vững như kiềng ba chân.” Rất hợp với lời cảnh báo của Chúa Giêsu: “Kẻ nào bền chí đến cùng, kẻ ấy sẽ được cứu thoát.” (Mt 10:22; Mc 13:13)
Trình thuật Mc 13:33-37 ngắn gọn nhưng súc tích. Chúa Giêsu mạnh mẽ cảnh báo: “Anh em PHẢI coi chừng, PHẢI tỉnh thức, vì anh em không biết khi nào thời ấy đến.” Ngài dùng hình ảnh cụ thể đời thường: “Cũng như người kia trẩy phương xa, để nhà lại, trao quyền cho các đầy tớ của mình, chỉ định cho mỗi người một việc, và ra lệnh cho người giữ cửa PHẢI canh thức.” Rồi Ngài căn dặn: “Vậy anh em PHẢI canh thức, vì anh em không biết khi nào chủ nhà đến: Lúc chập tối hay nửa đêm, lúc gà gáy hay tảng sáng. Anh em PHẢI canh thức, kẻo lỡ ra ông chủ đến bất thần, bắt gặp anh em đang ngủ. Điều Thầy nói với anh em đây, Thầy cũng nói với hết thảy mọi người là: PHẢI canh thức!”
Ngắn gọn chỉ 5 câu mà có tới 6 mệnh lệnh với từ “phải” – kèm theo 1 từ “coi chừng,” 1 từ “tỉnh thức,” và 4 từ “canh thức.” Điều đó cho thấy sự cấp bách của việc canh thức trong thời gian mong chờ Đức Giêsu Kitô. Không chỉ mùa thu mà bất cứ mùa nào, lá vàng hoặc xanh cũng có thể rụng bất cứ lúc nào, cũng không thể biết thời điểm rụng: Sáng sớm, trưa, chiều, tối, khuya hoặc nửa đêm về sáng.
Đó là thực tế mặc nhiên và minh nhiên, là sự thật rõ ràng, không ai lại không biết. Kinh Thánh nói: “Trước mặt con người là cửa sinh, cửa tử; ai thích gì, sẽ được cái đó.” (Hc 15:17) Hoàn toàn tự do, tùy ý, bất cứ ai cũng không bị bắt buộc. Vấn đề là có “biết sợ” hay không: Biết sợ thì biết coi chừng – cảnh giác, biết coi chừng thì cố gắng tỉnh thức, có tỉnh thức mới có thể canh thức và sẵn sàng. Nếu như thế thì không còn sợ nữa. Thật kỳ lạ!
Lạy Thiên Chúa, xin làm cho chúng con biết sợ mà không hoảng, sợ tích cực chứ không tiêu cực, chủ động chứ không thụ động, an tâm chờ đợi Ngài. Xin canh giữ chúng con đủ sức chống lại mọi mưu chước của ma quỷ và tay sai của chúng. Xin ngăn chặn đại dịch vẫn hoành hành khắp nơi, xin cứu chúng con thoát khỏi mưu ác của kẻ xấu. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu, Đấng Cứu Độ duy nhất của nhân loại. Amen.
TRẦM THIÊN THU
