Có một trạng thái ý thức cụ thể có thể thay đổi cuộc sống của bạn mãi mãi. Khoảnh khắc thánh thiện này chỉ có thể được mô tả là “xuất thần” (ngây ngất, mê ly) khi mối liên kết của bạn với cuộc sống được mở rộng đáng kể.
Trong trạng thái sâu sắc này, bạn cảm thấy cuộc sống tràn đầy vẻ đẹp và sự thiêng liêng – nhưng cảm giác này không phải là chủ quan, mà thay vào đó là một hiện tượng khách quan nằm ngoài bản thân bạn. Thần học gia Rudolf Otto gọi trải nghiệm này là “numinosum,” nghĩa là trạng thái tự ấn tượng mạnh về chủ thể độc lập với ý chí của mình, đó là điều bí ẩn và ấn tượng mà không thể giải thích. Nhưng trong bài viết này, chúng tôi gọi đó là “sự trải nghiệm thần bí.”
Trong suốt lịch sử, trải nghiệm thần bí được gọi là trải nghiệm tôn giáo hoặc tâm linh, trong đó một số nhà thần bí ghi lại trải nghiệm của họ như một cảm giác mê ly và sự kết hiệp vô định với tất cả sự tồn tại.
Trong một bài trước đây, tôi đã viết về trải nghiệm “Kenosis,” một từ do các nhà thần bí Kitô giáo đặt ra để mô tả trạng thái “dòng chảy thiêng liêng,” điều này rất giống sự trải nghiệm thần bí. Trong tâm lý học, thuật ngữ sát nghĩa nhất thể hiện trạng thái bí ẩn này là cách mô tả của Abraham Maslow về “sự trải nghiệm đỉnh cao.” Trong các nền văn hóa hướng về thiên nhiên như thổ dân Úc, trải nghiệm thần bí được gọi là “dadirri.”
I. TRẢI NGHIỆM THẦN BÍ LÀ GÌ?
Về bản chất, trải nghiệm thần bí là trạng thái tồn tại, mà trong đó bản ngã cá nhân (hay ý thức chết về bản thân) hòa nhập với Đấng thiêng liêng, là vô hạn và vô biên. Các trải nghiệm huyền bí là những cái nhìn tạm thời về ngôi nhà ý thức thánh thiêng và cổ xưa nhất của chúng ta. Những người trải qua các trải nghiệm thần bí thường mô tả cảm giác hạnh phúc, ngây ngất, tình yêu vô điều kiện, sự kết nối lẫn nhau và sự nên một với vạn vật.
Ngọn nến trong bóng tối – Cách tốt nhất để trau chuốt sự trải nghiệm thần bí có thể là bằng một ngụ ngôn. Truyền thống Hindu cổ đại của Advaita Vedanta có điều thú vị:
Hãy tưởng tượng rằng đang ở trong một căn phòng tối hoàn toàn. Bạn được thông báo rằng trong căn phòng có một con rắn rất lớn. Khi ngồi trong phòng, bạn có thể nhìn thấy hình bóng của nó và bạn cảm thấy rất sợ hãi khi nghĩ đến khả năng nó có thể cắn bạn bất cứ lúc nào. Nhưng một ngày nọ, có một tia sáng rọi vào căn phòng và bạn thấy rằng thứ trông giống như một con rắn kia chỉ là một sợi dây. Mặc dù ánh sáng lóe lên trong khoảnh khắc, nhưng nó đã cho bạn cái nhìn khác về sự thật. Bỗng nhiên, nỗi sợ hãi bấy lâu nay của bạn biến mất hoàn toàn, và trải nghiệm của bạn về căn phòng này không bao giờ giống nhau nữa.
Đó là cảm giác về sự trải nghiệm thần bí: nó giống như tia sáng của sự thật giải thoát bạn khỏi cảm giác hạn chế về bản thân và đem đến cho bạn sự tận hưởng vị thực tế mà bạn cảm thấy thật hơn ở mức độ nào đó.
Plato kể rằng Socrates đã có một ngụ ngôn tương tự về sự trải nghiệm thần bí. Đó là cách diễn giải lỏng lẻo về quá trình thử nghiệm suy nghĩ của ông ấy:
Giả sử bạn bị xích trong hang cả đời. Phía sau bạn bùng cháy ngọn lửa, bên cạnh bạn là một dãy tù nhân. Tất cả những gì bạn và các tù nhân biết về cuộc sống là trải nghiệm nhìn những bóng đen nhảy múa trên bức tường đối diện và cách giải thích được chia sẻ về những gì bạn nhìn thấy. Tuy nhiên, tình cờ một ngày nọ, dây xích của một tù nhân bị đứt và anh ta trốn thoát ra thế giới bên ngoài. Lúc đầu, anh ta bối rối, choáng ngợp, sợ hãi, nhưng anh ta cũng có cảm giác mở rộng, kinh ngạc và hạnh phúc vô cùng. Anh ta biết mình đang trải qua một thực tế lớn hơn, đầy đủ hơn và thu hút hơn những gì anh ta có thể thấy trong hang động. Bản năng tự nhiên của anh ta là quay trở lại để giải thoát các bạn tù, nhưng sau khi đấu tranh trở lại thế giới của bóng tối, nỗ lực của anh ta muốn soi sáng những người bạn của mình đã vấp phải sự chế giễu và hoài nghi vì họ cho rằng anh ta là kẻ điên rồ.
Ở mức độ nào đó, tất cả chúng ta đều là tù nhân trong hang động của các trải nghiệm trong quá khứ. Bất kỳ thế giới quan nào cũng trở thành hang động ngay khi nó được áp dụng cho thực tế.
II. ĐẶC ĐIỂM TRẢI NGHIỆM THẦN BÍ
Sự trải nghiệm thần bí của mỗi người khác nhau về độ dài và độ mạnh. Bạn có trải nghiệm thần bí chưa? Đây là vài đặc điểm xác định:
1. Đồng Nhất Ý Thức – Ranh giới nơi bạn nhận thức được đặc tính cá nhân của mình bắt đầu và kết thúc hoàn toàn biến mất – còn gọi là “cái chết của bản ngã.” Thay vào đó, bạn chỉ còn lại sự kết hợp vô hạn và vô biên với tất cả những gì xung quanh bạn.
2. Không Có Thời gian và Không Gian – Khi thiếu đặc tính có thể xác định hoặc nhận biết không gian, cảm giác của bạn về thời gian là cảm thấy vô hạn. Bạn đi từ nhận thức thời gian từ lúc này sang lúc khác như một cá thể tĩnh, đến nhận thức nó như một dòng chảy của những khoảnh khắc hiện tại vĩnh cửu. Nếu không có thời gian thì không gian vô tận.
Bởi vì ý thức về đặc tính của bạn không còn, khả năng tách môi trường xung quanh “của bạn” (bây giờ không tồn tại) trở thành các yếu tố “không gian” riêng lẻ cũng biến mất.
3. Thực Tế Khách Quan – Không có đặc tình rõ ràng sẽ tạo cảm giác “khách quan” hơn như thể bạn đang trải nghiệm thực tế phức tạp và sâu sắc hơn nhiều. Mọi thứ không chỉ cảm thấy hoàn hảo, mà mọi thứ vốn dĩ đều hoàn hảo.
4. Biết Ơn – Hầu hết những cảm giác ngây ngất đều xuất phát từ cảm giác biết ơn vô hạn. Lòng biết ơn này là cảm giác kinh ngạc tột độ về sự tầm thường “của bạn” (bây giờ không tồn tại) so với tính bao la của sự tồn tại.
5. Cuộc Sống Được Coi Như Thiêng Liêng – Thật vậy, lòng biết ơn của bạn rất rộng lớn đến mức bạn cảm thấy hầu như không cần thiết khi có dịp trải nghiệm điều kỳ diệu như vậy. Bạn phát triển cảm giác tôn trọng mới đối với tính thiêng liêng của cuộc sống cho phép bạn ở đây.
6. Hiểu Biết Nghịch Lý – Ý thức về bản thân hoặc bản sắc của chúng ta tạo ra tính hai mặt trong nhận thức của chúng ta về thực tại – “Tôi” tách biệt với “cái đó.” Tuy nhiên, khi sự tách biệt này biến mất, bạn chỉ còn lại thực tại không lưỡng diện, trong đó trí tuệ của bạn tìm thấy nghịch lý này đến nghịch lý khác – ví dụ: một cái gì đó vừa là ánh sáng vừa là bóng tối, vừa hiện diện ở đây vừa vắng mặt, vừa là con người vừa là thần thánh, vừa giới hạn vừa vĩnh cửu. Khi thực sự hiểu được nghịch lý, bạn sẽ trải nghiệm nhận thức sâu sắc và rộng lớn.
7. Sự Trải Nghiệm Khôn Tả – Mức độ quá lớn của cảm xúc và sự hiểu biết trực giác mà bạn thể hiện khiến nỗ lực mô tả sự trải nghiệm thần bí bị hạn chế bởi ngôn ngữ. Cố gắng và đặt từ ngữ cho nó cảm thấy xúc phạm đến chiều sâu của sự trải nghiệm.
8. Sự Trải Nghiệm Tạm Thời – Bản chất của sự trải nghiệm thần bí có tính tạm thời. Cuối cùng, bạn sẽ quay lại lối sống theo thói quen của mình, nhưng sự trải nghiệm thay đổi điều gì đó sâu sắc bên trong.
9. Sự Trải Nghiệm Đổi Đời – Sau khi trải qua trạng thái như vậy, cái chết đột ngột không còn đáng sợ như trước nữa và niềm tin hoặc hoài bão mà bạn từng coi là quan trọng ngay lập tức mất đi ý nghĩa. Thật vậy, sự trải nghiệm thần bí thường đánh thức khát vọng cố gắng mang sự trải nghiệm đó trở lại cuộc sống hằng ngày bình thường của chúng ta càng nhiều càng tốt. Như vậy là bắt đầu (hoặc đào sâu) quá trình thức tỉnh tâm linh.
III. TRẢI NGHIỆM THẦN BÍ LÀ THƯỞNG THỨC
Có một thuật ngữ hữu ích trong học thuyết Kitô giáo gọi là “ân sủng.” Về cơ bản từ ngữ này có nghĩa là chúng ta nhận được lòng thương xót và tình yêu từ Thiên Chúa, bởi vì nó muốn chúng ta có nó, không phải vì chúng ta đã làm bất cứ điều gì để xứng đáng với nó.
Nhiều người nhầm lẫn giữa việc trải nghiệm thần bí hoặc tâm linh với việc thực sự trau dồi đời sống tâm linh. Tuy nhiên, đối với tôi, các trải nghiệm này là do ân sủng mang lại, và sự đánh giá cao của chúng ta về chúng tỷ lệ thuận trực tiếp với sự phát triển trưởng thành về tâm hồn của chúng ta.
Nếu ân sủng của sự trải nghiệm thần bí được trao cho một đứa trẻ 10 tuổi, chắc chắn nó sẽ thích thú với trải nghiệm đó. Nhưng mức độ mà nó tiếp thu sẽ ít hơn nhiều so với một người đã trải qua quá trình trưởng thành – hoặc việc khám phá sâu sắc về tâm hồn của họ và khả năng sống từ vị trí của tâm hồn họ.
Đối với đứa trẻ, đó là sự trải nghiệm tuyệt vời mà cuối cùng sẽ phai nhạt và trở thành ký ức xa vời. Nhưng đối với người đã dành cả đời để vun đắp cho sự trưởng thành của tâm hồn, để vun xới cho tâm hồn, thì sự trải nghiệm này sẽ trở thành hạt giống chuẩn bị trổ hoa. Đây có thể là điểm chính dẫn đến sự thức tỉnh tâm linh cuối cùng – còn gọi là soi sáng, hoặc sự thay đổi vĩnh viễn trong ý thức từ bản ngã cá nhân sang bản ngã vô hạn.
Công Việc Nội Tâm – Trải nghiệm sự giải thoát tinh thần như mục tiêu của con đường tâm linh chính là lý do mà việc luyện tập nội tâm và cam kết thực hiện hành trình trưởng thành tâm hồn là điều rất quan trọng.
Nếu không loại bỏ các bế tắc che khuất Ánh Sáng của Linh Hồn, sự trải nghiệm thần bí không có tác động sâu sắc hoặc lâu dài đến chúng ta. Nói cách khác, chúng chỉ trở thành các trải nghiệm vô lý không có thực chất. Nhưng nhờ học cách tích hợp những nhận thức sâu sắc mà chúng ta đã tiếp cận, chúng ta có thể trải nghiệm sự chuyển đổi thực sự và lâu dài. Chầm chậm và chắc chắn, chúng ta bắt đầu nếm trải bản chất của sự vĩnh hằng.
IV. TRẢI NGHIỆM THẦN BÍ – DADIRRI
Có ba lý do chính khiến tôi cảm thấy chúng ta nên hòa mình vào thiên nhiên nhiều hơn:
1. Cuộc Sống Nhân Tạo – Phần lớn thời gian của chúng ta trải qua trong môi trường nhân tạo không có năng lượng sống hoặc “tinh thần.” Chúng ta làm việc và sống trong những tòa nhà làm từ gạch và những căn phòng được chiếu sáng bằng ánh sáng nhân tạo, chúng ta nhìn chằm chằm vào màn hình nhân tạo từ 5 đến 6 giờ sau khi thức dậy, xung quanh là những tiếng động và âm thanh nhân tạo từ tin nhắn, email, cuộc gọi, ứng dụng và trò chơi điện tử. Điều đó khiến tâm trí bị kích thích quá mức và các giác quan không được kích thích nhiều, tất cả đều khiến chúng ta ngắt kết nối với chính mình.
2. Phản Ánh Linh hồn – Linh hồn của chúng ta là nguồn năng lượng hoang dã rung động trong tất cả những gì đang sống. Khi ở trong tự nhiên, bản năng chúng ta có thể kết nối với các khía cạnh sâu sắc hơn của bản thân, để khám phá bản thể tự nhiên của mình, tìm thấy sự bình yên và sự khôn ngoan qua mức cân bằng nội tâm.
3. Sự Sống Sót Của Các Loài – Nếu chúng ta không học cách kết nối lại với thế giới tự nhiên, tôn trọng quy luật của cô ấy và đánh giá cao không khí chúng ta hít thở, thức ăn chúng ta ăn, nước chúng ta uống, thì sự tồn tại của chúng ta với tư cách một chủng loại rất đáng nghi ngờ. Cách chúng ta đối xử với thiên nhiên là sự phản ánh tuyệt vời về mức độ phát triển có ý thức của chúng ta. Nếu chúng ta phá hủy thiên nhiên, chúng ta còn đau khổ hơn thiên nhiên. Chúng ta lệ thuộc thiên nhiên, chứ thiên nhiên không lệ thuộc chúng ta. Cuối cùng, với đủ thời gian, thiên nhiên có thể chữa lành bất kỳ vết thương nào mà chúng ta gây ra, nhưng chúng ta không bao giờ có thể chữa lành sự tuyệt chủng của chính mình.
Làm sao kết nối lại với thiên nhiên? Kinh nghiệm dạy tôi rằng cố gắng làm cho ai đó nhận thức về môi trường cũng không hiệu quả bằng cố gắng làm cho ai đó nhận thức về sự tàn ác của động vật.
Biện pháp PETA với khẩu hiệu “Thịt là Sát Nhân” đã gây sốc và gây phẫn nộ cho dư luận, và cách tiếp cận của sự phạm tội với khẩu hiệu “Bạn không tốt hơn một kẻ giết người hàng loạt! Thói quen ăn uống của bạn đang nổi loạn và xấu xa! Hãy tham gia với chúng tôi!” đã mô tả những người ăn chay và ăn kiêng là những kẻ phá hoại, tố cáo, thù ghét, thường không làm gì khác ngoài việc khước từ và khiến nhiều người sợ hãi ngay cả khi cân nhắc thay đổi thói quen ăn uống của họ.
Vì vậy, thay vì tuân theo những yêu cầu “chăm sóc thiên nhiên,” tại sao chúng ta không dành thời gian để hòa mình vào thế giới tự nhiên và trải nghiệm tất cả những lợi ích về thể chất và tinh thần mà nó có thể đem lại cho chúng ta? Thật khó để chăm sóc một cái gì đó mà bạn đã phát triển mà lại không tôn trọng.
Đây là một số gợi ý mà tôi đưa ra cho sinh viên nhằm giúp họ kết nối lại với thiên nhiên:
4. Sự Nhận Thức Được Giáo Dục – Chúng ta đang sống trong thời đại mà việc thân thiện với môi trường kèm với việc trở thành kẻ lập dị, nhố nhăng, quái đản. Việc quan tâm môi trường bằng cách nào đó được cho là ngu ngốc hoặc lỗi thời. Phần lớn điều này do chúng ta thiếu giáo dục trẻ em và người lớn về nhiều lợi ích mà họ có thể trải nghiệm khi đắm mình trong vùng hoang dã. Bước đầu tiên là phát triển kiến thức rõ ràng và hiểu biết đúng đắn về chủ đề này.
5. Trở Thành Người Thích Phô Trương – Chúng ta thường nghĩ về thiên nhiên như mối quan hệ một chiều, hay nói cách khác, chúng ta chỉ đơn giản đi vào thiên nhiên để nhìn ngắm nó. Nhưng bạn có bao giờ nghĩ rằng thiên nhiên cũng trải nghiệm bạn không? Hình tượng “Pachamama” (“người mẹ mang thai” – được các cộng đồng bản xứ ở Andes và một số khu vực khác tại Amazon trân trọng tôn kính) vì nó diễn tả Mẹ Trái Đất, hình tượng sự sống của cư dân bản xứ – thể hiện ý thức về sự hiện diện và năng lượng mà bạn mang lại cho môi trường. Một bài tập thú vị để thử là đi vào thiên nhiên với một mảnh giấy và cây bút chì; ngồi xuống, nhắm mắt bao lâu bạn muốn, và tập trung vào nhịp thở, tưởng tượng rằng Mẹ Thiên Nhiên đang quan sát bạn. Khi bạn hoàn tất, hãy mở mắt và viết ra trải nghiệm của bạn – các ý tưởng nảy ra trong đầu và cảm xúc của bạn. Bạn sẽ ngạc nhiên về những gì Mẹ Thiên Nhiên có thể truyền cảm hứng cho bạn.
6. Trải Nghiệm Thiên Nhiên Có Chủ Đích – Cách tốt để thực hành Dadirri là đi công viên hoặc đi bộ giữa thiên nhiên và trải nghiệm thiên nhiên với mục đích của bạn. Để làm được điều này, hãy dành 5 phút đi bộ đầu tiên để ghi nhận tất cả những âm thanh bạn nghe thấy. Sau đó, dành 5 phút tiếp theo để trải nghiệm hoặc cảm nhận những cảm giác do gió tạo ra, sự ấm áp của mặt trời, sự mát mẻ của mưa hoặc thậm chí bằng cách mở rộng bàn tay của bạn để có thể chạm vào cây cối khi bạn đi ngang qua. Và 5 phút tiếp theo, hãy cố gắng để ý đến tất cả cây cối cũng như tất cả các động vật hoang dã mà bạn có thể tìm thấy. Những phút cuối cùng có thể dành để nhận thức về mối liên hệ của bạn với trái đất, bằng cách trải nghiệm cách chân bạn chạm đất vững chắc qua mỗi bước đi.
Bằng trực giác, tất cả chúng ta đều biết giá trị của thiên nhiên. Ví dụ, khi chúng ta tưởng tượng về một nơi yên tĩnh và thư giãn, một nơi để thoát khỏi thế giới hiện đại, hầu hết chúng ta đều tưởng tượng về nơi bí ẩn trong thiên nhiên.
Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn liên lạc lại với người bạn lâu năm nhất của mình.
MATEO SOL
TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ từ LonerWolf.com)
Đầu tháng 07-2022
